Ozel Dosya Kirazliyayladaki Tarihi Cesmenin Durumu
KİRAZLIYAYLA'DAKİ TARİHİ ÇEŞMENİN DURUMU HAKKINDA ÖZEL DOSYA
15 Nisan 2011 Cuma
basyaylam.com olarak ele alacağımız ilk özel konu Kirazlıyayla Mahallesi'ndeki tarihi çeşmenin durumu, nasıl yıkıldığı ve neden yapılmadığıyla ilgili...
KADERİYLE BAŞBAŞA KALMIŞ TARİHİ ÇEŞME !
Başyayla'mızın tarihine önce şöyle bir göz atalım:
BAŞYAYLA İLÇESİ'NİN TARİHÇESİ
1967 Yılında Kasaba olan Başyayla 1990 yılına kadar Ermenek'e bağlı bir kasaba idi. 3644 Sayılı Kanun ile 9 Mayıs 1990 tarihinde ilçe olup Karaman İli'ne bağlanan Başyayla tarihi konum itibariyle M.Ö. 2000 yıllarına dayanan tarihi bir geçmişe sahiptir. Eldeki verilerin yetersiz olması bu devirden önceki tarihi hakkında yeterli bir bilgiye ulaşmamızı engellemektedir. Ama bölgedeki şehir kalıntılarının ilmi açıdan yeteri kadar tetkikinden sonra bölge tarihi hakkında daha derin bilgilere ulaşılabilir. Bölgede, Romalılar Bizanslılar, Selçuklular, Karaman oğulları ve Osmanlılar hüküm sürmüşlerdir.
Romalılar Devrinde Başyayla Romalılar Taşeli ‘ni ele geçirdikten sonra merkezi Ermenek olan İsauria Dekapolis (on şehir) eyaletini kurarlar. Bu on şehirden birisi de Kirazlıyayla'nın eski adı olan Lauzados (Lafsa)'dır. Lauzados kelimesinin etimolojisi hakkında yeterli bilgiye sahip değiliz. Ancak kelime bize Hitit belgelerinde geçen Lawazantia şehrini hatırlatmaktadır. Nitekim Hitit kralı III. Hattuşili'nin karısı kendisini bu şehrin tanrıçası İstar'ın hizmetkârı olarak tanımlamaktadır. Bu da Hititlerin bu bölgeye gelip şehir kurabileceği İhtimalini kuvvetlendirmektedir.
Bugünkü Kirazlıyayla, eski adıyla Lafsa'nın kuzeyini çevreleyen yalçın kaya blok unun güneye; bugünkü köyün bulunduğu yamaçlara doğru uzanan sırtlarında peri bacalarını andıran yüzlerce kaya ve bunların içlerine oyulmuş binlerce kaya mezarı ve barınak yer alır. İrili ufaklı bu mağaralardan çoğu insan eliyle oyulmuş olup bir kısmı kaya manastırı, bir kısmı kaya mezarı, bir kısmı da ev- barınak fonksiyonundadır. Kirazlıyayla'ya 1 km. kuzeyde yer alan bu kalıntıların Lauzados şehrine ait olduğu bir gerçektir.
Yörede AKTEPE adı verilen yükselti üzerinde kaleyi andıran doğal bir yığınak mevcut olup Romalılar devrinde burada bir şato- kale mevcudiyeti ihtimal dahilindedir. Tepe çevresine son derece hakim durumda olup tam bir seyrangâh karakterindedir. Çevresindeki yamaçlarda kayalara oyulmuş Roma tipi taş sandukalar, kapakları üzerinde kabaca kompoze edilmiş yatar vaziyette aslan kabartmaları Roma hâkimiyetini kolayca ortaya koyan kalıntılardır.
Ayrıca ortalama 50x 50, 40 x 40, 15 x 20 metre boyutlarında mağaralar ve yine Aktepe üzerinde yer yer rastlanan büyük ölçüde yapı taşları, peri bacaları şeklinde kaya bloklarına oyulmuş Resim 2- Antik Lauzados Kenti'den Görünüm ağızları genellikle güneye bakan yarım daire biçiminde kemerli kaya mezarları ile kayalar üzerinde sütun başlıklarında görülen ve daha sonraki devirlerin mahsulü olan üzüm salkımı kıvrık dal motifi görünümünde taş işlemeler gerçekten görülmeye değer kalıntılardır. Bunlardan başka 50 x 50 metre ebadında KIRK DİREK İNİ ki içinde daha önceleri kırk taş direk olduğu söylenirse de bugün bunlardan sadece 4- 5 tanesi kalmıştır.
Yine ayrıca 30 x 40 metre ebadında tamamı insan eliyle oyulmuş BÜYÜK AK İN ile yine insan eliyle oyulmuş KÜÇÜK AK İN özellikle geçmiş devirlerin yapıcı ve yaratıcı gücünü ortaya koyan ve tarihi LAUZADOS şehri hakkında bilgi veren kıymetlerdir. Ayrıca Küçük Ak İn'de ana kayaya boya ile yazılmış geç dönem Rumca iki yazıt bulunmaktadır.
SELÇUKLULAR, KARAMANOĞULLARI VE OSMANLILAR DÖNEMİNDE BAŞYAYLA
Malazgirt Savaşı'na kadar Roma hâkimiyetinde kaldı. Bu savaştan sonra Anadolu Türkler tarafından fethedilmeye başlayınca bu bölge de Türk hâkimiyetine girdi. Taşeli de denilen Başyayla ve çevresini 1115 yılında Anadolu Selçuklu Hükümdarı Alâeddin Keykubat tarafından fethedildi.
Yavaş yavaş Türkler bu bölgeye gelerek yerleşmeye başladılar. Özellikle Moğol baskısından dolayı birçok Türk boyu Anadolu'ya gelerek Anadolu'yu yurt edinmeye başladılar. İşte Oğuz Türklerinin Üç Ok Kolu'nun Avşar Boyu'na mensup olan Karamanoğulları da Anadolu'ya geldiler. Alâeddin Keykubat başlarında Nure Sofi liderliğindeki Karamanoğulları'nı 1218-1228 yıllarında bu bölgeye yerleştirmiştir. Başyayla en parlak dönemini Karamanoğulları devrinde yaşamıştır. Özellikle 13 Mayıs 1277 yılında Türkçe konuşulması için ferman yayınlayan Karamanoğlu Mehmet Bey, Başyayla'nın Kaledibi denilen bölgesinde uzun süre yaşamıştır. Anadolu Selçuklu ve Karamanoğulları'ndan günümüze kadar gelen Selçuklulardan kalma camii kapısı pek fazla eser kalmamıştır. Ancak Kirazlıyayla'daki Başyayla'nın ilk camisi olarak da kabul edilen caminin kapısı şuanda restore edilmeyi bekliyor.
Küçük bir uç beyliğiyken kısa zamanda gelişip Anadolu'ya hâkim olan Osmanlı Devleti ile Karamanoğulları arasında uzun yıllar mücadeleler olmuştur. Karamanoğulları Beyliği ilk önce Yıldırım Beyazıt Döneminde Osmanlı hakimiyetine girdiyse de Ankara Savaşı'ndan sonra yeniden bağımsızlığını elde etti. Karamanoğulları Osmanlı Devleti'yle mücadeleden vazgeçmediler, ta ki Osmanlılar tarafından fethedilinceye kadar. Fatih Sultan Mehmet Karamanoğulları'nın büyük bir kısmını ele geçirmişse de beylik tam olarak II. Beyazıt Döneminde Osmanlı hakimiyetine girmiştir. Karamanoğulları'nın Osmanlı hakimiyetine girmesiyle bu bölge de Osmanlılara bağlanmıştır.
II.Bayezıd'ın, Karamanoğulları'na son vermiş olmasından sonra Taşeli Bölgesi Osmanlı idaresine geçmiştir. Bu tarihten sonra bölge İçel Sancağı'na bağlanmış, Karamanoğulları dönemindeki önemini kaybetmiştir. 17. yüzyılın üçüncü çeyreğinde (1650-1675) yıllarında bölgeye uğrayan Evliya Çelebi, bölgedeki yerleşim yerleri hakkında bilgi vermektedir. Evliya Çelebi Göktepe (Fariske), Ermenek, Gözen Kalesi'nden bahseder. Gözen Kalesi'nin vergi alınmak için yapıldığını, kaleye halat ile çıkıldığını anlatır. Kirazlıyayla (Lafsa)'nın Ortaçağ'da gümrük merkezi olduğunu bilmekteyiz. Fakat burada vergi toplandığı konusunda bilgimiz yoktur. Evliya Çelebi'nin Gözen Kalesi olarak tarif ettiği kale, Kirazlıyayla (Lauzados) olmalıdır yukarda da ifade edildiği gibi Başyayla ilçemizin her yerinden tarih akıyor Çok önemli tarihi yerler bulunuyor.
İşte bu tarihi yerlerden biri:
Kirazlıyayla mahallesinde bulunan Kutbul Aktab Ahmet Türbesi…
Mağdenil kanaat ve sehavat muczil kitabat ve turukat es seyid Ahmet bin Abdul Halim bin Ahmet bin Davut bin eş şeyh Ahmet Kutpul Aktap sene 1265 yani cömertlerin ve kanaat sahiplerinin madeni tarikatların ve kitapların özü kutbul Aktap Ahmet Efendi nin oğlu Davud un oğlu Ahmet’in oğlu Abdul Halimin oğlu seyit şıh Ahmet efendi. Ölüm tarihi hicri 1265, miladi 1849.
Böyle maneviyatı yüksek,büyük bir din aliminin ailesinin yaptırmış olduğu bu tarihi eserimiz gün yüzüne tam bir ifade olarak çıkartılamamış yazıları ile yıllar sonra bakımsızlık,gelişen teknolojik aletlerin çeşmenin sağında bulunan yoldan rahat geçememeleri ve bazı ailelerin çeşmeye araç gereçleriyle zarar vermeleri ve son hatırlanan bir olayla o kış ve puslu havada duyarsız bir vatandaşımız sırf nasılsa yıkılacak bahanesiyle eline aldığı sopayla insafsızca tarihine bir sopa atarak çeşmenin yıkılmasına zemin oluşturdu. Ve çeşme son yıllardan bu yana yıkılmış bir vaziyette kendi kaderiyle baş başa bırakılmıştır.
Şimdi sorarım size. Sırf kendi çıkarları doğrultusunda bu güzelim tarihi çeşmeyi hangi hakla hangi kurallara uyarak bu şekle sokuyorsunuz? O manevi şahsın kemikleri sızlamayacak mı? Sizden hesap sormayacağını mı sanıyorsunuz? Bu mu sizin tarihi duyarlılığınız? Hangi bahane, hangi çıkar, hangi amaç bir tarihi eseri yıkabileceğinize bir gereçtir. Hadi bunu yıkan halk bunun bilincinde değil ya okumuş, akıllı ve mevkii yer sahibi insanlar, o dönemlerde görev yapan yerel yetkililer siz neredeydiniz? Sizler buna nasıl müsaade ettiniz? Tarihimize neden sahip çıkmadınız korkunuz oy kaybetmek mi, koltuk mu, biz sizleri koltuk sevdalısı olun diye mi seçtik? Gerçekten çok yazık. Üzülmemek elde değil. Bu zamana kadar bu eserimiz neden restore edilmedi, niye sahip çıkılmadı? Çıksın birileri bunu bize izah etsin. Kim engel oluyor buna? Neden restore edilmiyor? Kimin çıkarını düşünüyorsunuz? Buralara sahip çıkmayacaksanız ne işiniz var o koltukta?...
Sizler ilçeye hizmet etmeye gelmediniz mi? Taş üstüne taş koymaya gelmediniz mi? Tam tersini mi yapmaya geldiniz? Çok zor şartlar altında binbir emekle yapılmış bu eseri yıkmaya mı geldiniz? Başyayla’ya yiyip içip Kaşoluk’u aşmaya mı geldiniz? Beyler! Birileri bize kulak versin.
Bize kim izah edecekse çıksın etsin. Belediye başkanıysa o çıksın! Yok Kültür ve Turizm Müdürlüğü ise o çıksın! O da olmadı milletvekilleri açıklasın. Bu da yetmezse Sayın Kültür ve Turizm Bakanı sahip çıksın. Yeter ki birileri bu konuya eğilip bu sorununun ivedilikle çözülmesi, çözülemiyorsa gerekçesi bize anlatılsın biz sahip çıkalım biz el atalım! Biz tarihimize sahip çıkmak istiyoruz. Biz Selçuklu ve Osmanlı torunları olarak bu rezaletten kurtulmak istiyoruz.
Olmadı elimizi kolumuzu sıvayıp kendimiz bu çeşmeyi yeniden inşa edeceğiz. Tarihimize sahip çıkacağız, Kutbul Aktap Ahmet Efendimizin kemiklerini sızlatmayacağız. Kutbul Aktab Efendimiz bugünkü torunları olarak bize bıraktığı bu tarihi çeşmeye sahip çıkacağız. Siz yapamıyorsanız biz yapacağız. O çeşmeden suyu akıtıp gelecek nesillerimize o çeşmenin manevi hazzını yaşatacağız. Özetle şunu anlatmak istiyoruz. Başyayla’mızın tarihini canlandırmak ve bütün güzellikleri gün yüzüne çıkarıp tarihi sorumluluğumuzu yerine getirmek istiyoruz.
Sayın yöneticilerimiz, devletimizin imkanlarını kullanarak, bu tarihi çeşmeyi yeniden ayağa kaldırmaya, daveti kendimize borç bildik.
Biraz isyan ettik ama siz de bizi anlayışla karşılayın ve bu yazının altına SÖZ VERİN...
İşte Çeşmenin Yıkılmış Görüntüleri
BAŞYAYLAM.COM YÖNETİMİ
ilgili etiketler: başyayla özel dosya, kutbul aktab ahmet efendi türbesi, kutbul aktab ahmet efendi çeşmesi, başyaylanın tarihi yerleri, başyayla tarihi, kirazlıyayla kutbul aktap çeşmesi
